यही २०७८ मङ्सिर १०–१४ सम्म चितवनमा आयोजित नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) को ऐतिहासिक दशौं राष्ट्रिय महाधिवेशन भव्यरुपमा र अत्यन्त सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ । महाधिवेशनका दूरगामी प्रभावहरू पार्टी जीवन र राष्ट्रिय राजनीतिमा लामो समयसम्म अनुभूत भइरहने छन् । महाधिवेशनका कारवाहीहरूको समग्र विवरणसहित विस्तृत समीक्षा प्रतिवेदन मूल व्यवस्थापन समितिका तर्फबाट तयार गरिने नै छ । यहाँ महाधिवेशनका मुख्य गतिविधि र सन्देशहरू समेटेर सङ्क्षिप्त समीक्षा प्रस्तुत गरिएको छ ।
पार्टीको नवौं राष्ट्रिय महाधिवेशन २०७१ असार १९ देखि साउन १ सम्म काठमाडौंमा आयोजना भएको थियो । २०७५ जेठ ३ गते नेकपा (एमाले) र नेकपा (माओवादी–केन्द्र) बीच पार्टी एकीकरण भएपश्चात् हामी पौने तीन वर्षसम्म नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का रुपमा क्रियाशील रह्यौं । पार्टीको एकता महाधिवेशन २०७७ चैतको अन्तिम साताका लागि तय गरिएको थियो । तर एकीकरणलाई निष्कर्षमा पुग्न नदिएर पार्टीभित्र गम्भीर विग्रह सिर्जना गरिएपछि एकता महाधिवेशन एकप्रकारले अनिश्चित जस्तो भएको थियो । त्यसैबीच सर्वोच्च अदालतको २०७७ फागुन २३ को फैसलाले पार्टीलाई एकीकरण पूर्वको अवस्थामा फर्काइदिएपछि नयाँ परिस्थिति निर्माण भयो । पार्टीको एकतालाई कायम राख्ने हाम्रो प्रयास पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ को अनिच्छाका कारण सफल हुनसकेन । तत्पश्चात् हामीले नेकपा (एमाले) का रुपमा सक्रिय हुँदै र पार्टीलाई नेकपाको निरन्तरताका रुपमा विकास गर्दै छोटो समयभित्रै पार्टीको आन्तरिक जीवनलाई संस्थागत, विधिसम्मत र गतिशील बनायौं । नवौं राष्ट्रिय महाधिवेशनले नीति र विधि निर्माण तथा नेतृत्व चयनका लागि अलग–अलग महाधिवेशनको वैधानिक व्यवस्था गरेको थियो । त्यही प्रावधानबमोजिम हामीले २०७८ असोज १५–१७ मा ललितपुरको गोदावरीमा पार्टीको प्रथम विधान महाधिवेशन सफलतापूर्वक आयोजना गरी पार्टीको सिद्धान्त, नीति, कार्यक्रम, कार्यदिशा र विधान संशोधनको काम सम्पन्न गरेका थियौं ।
यसै पृष्ठभूमिमा, एमालेको सुदृढ जनाधार प्रदर्शित गरी नेतृत्व चयनको मुख्य अभिभारासहित पार्टीको दशौं राष्ट्रिय महाधिवेशन आयोजना गरिएको थियो ।
दशौं राष्ट्रिय महाधिवेशन आयोजना गरिरहँदा पार्टीका सामू अनेकौं चुनौती विद्यमान थिए । एकीकरण भङ्ग भएको, नेकपा (एमाले) बाट केही व्यक्तिहरू बाहिरिएको, पार्टीविरुद्ध चौतर्फी घेराबन्दी गरिएको र नेकपा (एमाले) लाई सत्ताबाट विस्थापित गर्न संविधानको अपव्याख्या, अदालतको दुरुपयोग र विभिन्न शक्ति केन्द्रहरू सक्रिय भएको अवस्था थियो । नेकपा (एमाले) कमजोर भएको भ्रम छर्ने निरन्तर प्रयास गरिएको थियो । यस्तो अवस्थामा, महाधिवेशनमार्फत् हामीले एकातिर हाम्रो जनाधार सुदृढ रहेको, पार्टी जनतामाझ लोकप्रिय रहेको र यो नै मुलुकको मुख्य शक्ति हो भन्ने विश्वास स्थापित गर्नुपर्ने थियो । अर्कातिर विभिन्न मनोविज्ञानहरूलाई जोड्दै पार्टीलाई वैचारिक, सङ्गठनात्मक र भावनात्मक रुपमा अझ एकताबद्ध बनाउनुपर्ने थियो । नेतृत्वमाथि भइरहेका निरन्तरका हमलालाई परास्त गर्नु र मुख्य नेतृत्वका वरिपरि सिङ्गो पार्टीलाई गोलबन्द गर्दै आगामी चुनौतीका लागि पार्टीलाई तयार गर्नुपर्ने थियो । प्रचलित संवैधानिक र कानुनी व्यवस्था तथा समाजको यथार्थलाई प्रतिविम्बित गर्न गुणस्तरलाई अक्षुण्ण राख्दै पार्टीमा समावेशी संरचनालाई सुनिश्चित गर्नु थियो । यिनै अपेक्षाका बीचमा महाधिवेशन आयोजना गरिएको थियो ।
महाधिवेशनको तयारीका क्रममा हामीले पार्टी सदस्यता नवीकरण अभियानलाई तीव्रता दियौं । अभियानका क्रममा पार्टी सदस्यहरूको सङ्ख्या अहिले ८ लाख ५५ हजार ४५३ पुगेको छ, जुन नवौं महाधिवेशनले राखेको ५ लाखको लक्ष्यभन्दा ७१ प्रतिशतले बढी हो । महिला पार्टी सदस्यहरूको सङ्ख्या २ लाख ४ हजार ८४ छ । सदस्यता नवीकरण गर्न र नयाँ सदस्यता प्राप्तिका लागि आवेदन भर्न पार्टीपङ्क्तिमा जस्तो सक्रियता देखापरेको छ, यसले पार्टीप्रतिको ठूलो आकर्षणलाई प्रतिविम्बित गरेको छ । हामीले २०७८ कात्तिक ६ गते देशका सबै वडा तथा शाखाहरूमा र ९ गते सबै पालिका तथा इलाकाहरूमा एकैसाथ अधिवेशन सम्पन्न ग¥यौं । यी अधिवेशनहरूमा देखापरेको जनसहभागिता, उत्साह, एकता र उच्चस्तरको समझदारीले हाम्रो पार्टीपङ्क्ति विद्यमान चुनौती र अभिभाराहरूप्रति एकदमै संवेदनशील र जिम्मेवार छ भन्ने पुष्टि ग¥यो ।
पार्टीले दशौं राष्ट्रिय महाधिवेशनका लागि चितवनलाई छनोट ग¥यो । मुलुकको मध्यभागमा पर्ने, सामाजिक–आर्थिक क्षेत्रमा तीव्र विकास गरिरहेको जिल्ला र महत्वपूर्ण पर्यटकीय गन्तव्य हुनुको नाताले चितवनमा महाधिवेशन आयोजना गरेर हामीले सामाजिक–आर्थिक रुपान्तरणको विषय पार्टीको उच्च प्राथमिकतामा रहेको सन्देश दिन चाहेका थियौं । यसका अतिरिक्त चितवन नेपालको वाम–लोकतान्त्रिक आन्दोलनको महत्वपूर्ण केन्द्र रहेको र पार्टीको तेस्रो महाधिवेशनको स्थल तोकिएर पनि २०१७ सालको तानाशाही कदमका कारण महाधिवेशन आयोजना हुन नपाएको जिल्ला हो । यी सन्दर्भ समेत रहेको पृष्ठभूमिमा चितवनमा महाधिवेशन आयोजना गरेर पार्टीले त्यहाँको पार्टीपङ्क्ति र न्यायप्रेमी जनसमुदायप्रति सम्मानभाव व्यक्त गर्न चाहेको थियो ।
महाधिवेशनका लागि कमरेड रामबहादुर थापाको संयोजकत्वमा २३ सदस्यीय मूल व्यवस्थापन कमिटी गठन गरिएको थियो । यसका साथै प्रतिनिधि व्यवस्थापन, जनपरिचालन, प्रचार, आर्थिक, मञ्च व्यवस्थापन, स्वयंसेवक परिचालन, खाद्य, आवास, अतिथि सत्कार, सांस्कृतिक, स्वास्थ्य र यातायात व्यवस्थापन समेत १२ वटा कमिटीहरू समेत गठन गरिएका थिए ।
प्रतिनिधि चयन महाधिवेशनको सर्वाधिक महत्वपूर्ण विषय थियो । हामीले कात्तिक २७ गते एकै दिन लोकतान्त्रिक विधिका साथ प्रतिनिधिको निर्वाचन सम्पन्न ग¥यौं । यसक्रममा अधिकांश स्थानमा सर्वसम्मति भयो भने केही स्थानमा स्वस्थ प्रतिस्पर्धा भयो । प्रतिनिधि चयनमा पारदर्शिता र लोकतान्त्रिक अभ्यासका दृष्टिले पनि यो महाधिवेशन विशेष महत्वको रह्यो । राष्ट्रिय महाधिवेशनका प्रतिनिधिहरू विधान महाधिवेशनका पदेन प्रतिनिधि र राष्ट्रिय महाधिवेशन प्रतिनिधि परिषदका पनि पदेन प्रतिनिधि रहने व्यवस्था छ । प्रतिनिधिहरूको अभिलेख व्यवस्थित गरिएको छ । सारतः आफ्ना प्रतिनिधिहरूमार्फत् सम्पूर्ण पार्टी सदस्यहरूको महाधिवेशनमा सहभागिता रहेको थियो । प्रतिनिधिहरूको पहिचान र उहाँहरूले मताधिकार लगायतका अधिकार प्रयोग गर्न सजिलो होस् भन्ने हिसाबले क्यूआर कोडसहितको परिचय– पत्रको व्यवस्था गरिएको थियो।
महाधिवेशनमा प्रतिनिधि निर्वाचनका लागि निम्नबमोजिमको व्यवस्था गरिएको थियो–
महाधिवेशनमा देहायका क्लस्टरबाट प्रतिनिधि तथा पर्यवेक्षकहरूको सहभागिता रहेको थियो :
प्रतिनिधिहरूमा ६२७ महिला र २०९ दलित हुनुहुन्थ्यो ।
प्रतिनिधि निर्वाचित नहुनुभएका केन्द्रीय सल्लाहकार परिषद्का १२९ सदस्यहरू पर्यवेक्षकका रुपमा सहभागी हुनुहुन्थ्यो ।
पार्टीको जनाधार अत्यन्त सुदृढ र पार्टीप्रति जनताको विश्वास यथावत रहेको पुनर्पुष्टि गर्नेगरी उद्घाटन समारोहमा जुन ऐतिहासिक जनसहभागिता रह्यो, यसले पार्टी अत्यन्त उत्साहित भएको छ । राजमार्गहरूको दुरावस्था र अनेकौं प्रतिकूलताहरूलाई चिर्दै उर्लिएको जनसागर समकालीन नेपाली इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो थियो । हाम्रो अपेक्षाभन्दा पनि ठूलो सङ्ख्यामा सहभागी भएर जनताले नेकपा (एमाले) प्रति आफ्नो अपार भरोसा प्रकट गर्नुभएको छ । उद्घाटन सत्रमा प्रधानमन्त्री एवं नेपाली काङ्ग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालगायत संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने राजनीतिक दलका नेताहरूले शुभकामना दिनुभएको थियो । कोरोना महामारीका बीचमा पनि महाधिवेशनमा भारत, बङ्गलादेश, श्रीलङ्का र कम्बोडियाका आठवटा पार्टीका प्रतिनिधिहरूको भौतिक उपस्थिति थियो भने चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीलगायत अन्य विभिन्न मुलुकका भाइचारा र मित्र पार्टीहरूले शुभकामना सन्देश सम्प्रेषण गरेका थिए । यस महाधिवेशनमा हामीले रसिया, जर्मनी, टर्की, थाइल्याण्ड, आयरल्याण्डलगायत मुलुकका सत्तारुढ पार्टीहरूसहित दुई दर्जन बढी पार्टीहरूका शुभकामना सन्देशका साथै ३०० भन्दा बढी पार्टीहरू सदस्य रहेको एसियाली राजनीतिक पार्टीहरूको राजनीतिक सम्मेलन (आइक्याप) का तर्फबाट समेत शुभकामना प्राप्त गरेका छौं । यसबाट हाम्रो पार्टीको फराकिलो अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध प्रतिविम्बित भएको छ ।
उद्घाटन समारोह अत्यन्त प्रभावकारी, व्यवस्थित र उपलब्धिपूर्ण रह्यो । अध्यक्ष कमरेडको सम्बोधनले पार्टीको आगामी दिशालाई स्पष्ट पार्ने काम ग¥यो ।
महाधिवेशनको बन्दसत्र मङ्सिर ११–१४ मा पर्यटकीय नगरी सौराहामा सम्पन्न भयो । ११ गते अपराह्न विभिन्न भाइचारा र मित्र पार्टीका प्रतिनिधिहरूबाट मन्तव्य तथा सम्प्रेषित शुभकामनाहरू प्रस्तुत गरिएसँगै अध्यक्षबाट महाधिवेशनका सामू उपस्थित दायित्व र कार्यभार सम्बन्धमा महत्वपूर्ण सम्बोधन भयो । महाधिवेशन सञ्चालनका लागि अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा ११ सदस्यीय अध्यक्ष मण्डलको गठन गरियो । कमरेड पृथ्वीसुब्बा गुरुङको अध्यक्षतामा ७ सदस्यीय माइन्युट कमिटी पनि गठन भयो । महाधिवेशनले केन्द्रीय कमिटीबाट प्रस्तुत विधान संशोधन प्रस्तावलाई पारित ग¥यो ।
पार्टीको काँधमा आएको ऐतिहासिक अभिभारा, पार्टीविरुद्ध भइरहेको चौतर्फी घेराबन्दी एवं आक्रमण तथा आम पार्टीपङ्क्तिको चाहना समेतलाई दृष्टिगत गर्दा नेतृत्वको चयन सर्वसम्मतिबाटै होस् भन्ने मनोभावना महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूमा देखिन्थ्यो । यही मनोविज्ञानलाई ध्यानमा राखेर सहमतिको नामावली प्रस्तुत गर्ने जिम्मेवारी महाधिवेशनले अध्यक्ष कमरेडलाई प्रदान ग¥यो । महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूबाट प्राप्त विश्वासलाई आत्मसात् गर्दै अध्यक्ष कमरेडले मङ्सिर १२ गते साँझ पदाधिकारीसहित ३०१ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटीको नामावली महाधिवेशनसमक्ष प्रस्तुत गर्नुभयो । महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूको अत्यधिक ठूलो सङ्ख्या उक्त प्रस्तावको पक्षमा उभिए पनि कतिपय कमरेडहरूले भने प्रतिस्पर्धाको पक्षमा आफ्नो राय व्यक्त गर्नुभयो ।
फलतः नेतृत्व चयनका लागि निर्वाचनको प्रक्रिया अगाडि बढाइयो ।
केन्द्रीय निर्वाचन आयोगबाट नेतृत्व चयनका लागि निर्धारण गरिएका पदाधिकारीसहित विभिन्न क्लस्टरमध्ये १० क्लस्टरमा निर्वाचन सम्पन्न गरियो । पार्टी महाधिवेशनमा पहिलोपल्ट विद्युतीय मतदान मेशिन प्रयोग गरिएका कारण मतदान र मतगणना छरितो एवं सहज भयो । कुनै पनि मत बदर हुने स्थिति रहेन । निर्वाचनबाट कमरेड केपी शर्मा ओलीको अध्यक्षतामा १९ पदाधिकारीसहित ३०१ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटी गठन भयो । कमरेड केशव बडालको अध्यक्षतामा २५ सदस्यीय केन्द्रीय अनुशासन आयोग र कमरेड पुष्पराज कँडेलको अध्यक्षतामा २४ सदस्यीय केन्द्रीय लेखा आयोगको निर्वाचन समेत सँगसँगै भयो । मतगणना सकिनासाथ निर्वाचन आयोगका अध्यक्षले पार्टी अध्यक्षलाई र अध्यक्षले अन्य पदाधिकारी र सदस्यहरूलाई सपथग्रहण गराउनुभयो । यससँगै निर्वाचन आयोगका अध्यक्षले केन्द्रीय अनुशासन आयोगका अध्यक्ष र केन्द्रीय लेखा आयोगका अध्यक्षलाई पनि सपथग्रहण गराउनुभयो । आयोगका अध्यक्षहरूले आफ्ना आयोगका सदस्यहरूलाई सपथग्रहण गराउनुभयो ।
पार्टी अध्यक्षले महाधिवेशन भव्य रुपमा सफल पार्न योगदान गर्नुहुने सबैलाई धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभयो ।
समसामयिक विषयमा १७ वटा प्रस्तावहरू पारित गर्दै २०७८ मङ्सिर १४ गते साँझ ८ बजे महाधिवेशन सम्पन्न भयो ।
महत्वपूर्ण सफलता, उपलब्धि र विशेषताका बाबजुद महाधिवेशनमा केही कमीहरू पनि रहन गएका छन् र तिनले हामीलाई महत्वपूर्ण शिक्षा पनि दिएका छन् । तिनलाई सङ्क्षिप्तमा यसरी उल्लेख गर्न सकिन्छ–
केही कमी र सीमाहरूका बाबजुद पार्टीको दशौं राष्ट्रिय महाधिवेशन अत्यन्त भव्य, ऐतिहासिक र सफल रहेको छ । महाधिवेशनपश्चात् पार्टी नीतिगत रुपमा थप स्पष्ट र सही ढङ्गले दिशानिर्देशित भएको छ । सङ्गठनात्मक रुपमा थप सुदृढ र व्यवस्थित भएको छ । कमरेडली भावनाले अझ एकताबद्ध भएको छ । विधान महाधिवेशनले पारित गरेको कार्यदिशा तथा राष्ट्रिय महाधिवेशनले निर्माण गरेको नेतृत्वको मार्गदर्शनमा सिङ्गो पार्टीलाई परिचालित गर्नु अबको हाम्रो दायित्व हो । महाधिवेशनमा हामीले ‘दक्षिणपन्थी अवसरवाद र सङ्गठनात्मक अराजकतालाई परास्त गरौं, जबजको मार्गदर्शनमा समाजवादका आधार निर्माण गरौं’ भन्ने मूल नारा तय गरेका छौं । मूल नाराले पहिलो अंशले पार्टी निर्माणका सम्बन्धमा स्पष्ट दिशानिर्देश गर्छ भन्ने दोस्रो अंशले राष्ट्र निर्माणको बाटोबारे स्पष्ट पार्छ । यही मूल नाराको मर्म र महाधिवेशनको स्पिरिटका आधारमा सिङ्गो पार्टीलाई चलायमान बनाउनु र महाधिवेशनका सन्देशहरूलाई आम जनसमुदायमाझ सम्प्रेषित गर्नु हाम्रो अभिभारा हो ।
नेकपा (एमाले) केन्द्रीय प्रचार तथा प्रकाशन विभागद्वारा सञ्चालित
च्यासल, ललितपुर, नेपाल, फोन: +९७७ १ ५९०८११४, ५९०८२१४, ५९०८३१४, पो. ब.नं: ५४७१, इमेल: partyhq@cpnuml.org, umlpublicitydept@cpnuml.org
English
